İlkyardım

05/02/2006

"Primum non nocere!"

Her şeyden önce daha fazla zarar verme!

İlkyardımda ana kural hasta ya da yaralının durumunun daha iyiye götürülmesi ya da varolandan daha kötüye gitmesinin önlenmesidir. Bu nedenle bilinçsiz müdahalelerle hasta ya da yaralıya daha fazla zarar vermeyin! Kazazedeye yaklaşmadan önce bölgenin güvenli olduğundan emin olun. Asla ikinci kazazede yaratma!

Temel Yaşam Desteği

Kazazedeye "İyi misin?" diye sorarak tepkisini kontrol edin. Daha sonra sırasıyla şunlara bakın:

1. Havayolu açık mı?
2. Kendiliğinden solumun var mı?
3. Kalbi atıyor mu? Ciddi bir kanaması var mı?
4. Büyük ölçekli bir sinir tahribatı söz konusu mu (felç gibi)?
5. Kazazede tehlikeli olabilecek çevre faktörlerine maruz kalıyor mu?

Bu noktaların herhangi birinde sorun görüyorsanız durun ve bir sonraki aşamaya geçmeden önce o sorunu çözün.

Kanama ve Şok

Ciddi kanamaları bir an önce durdurmaya çalışın. Kanama kontrolünde, sırasıyla yara üzerine uygulanacak doğrudan baskı ve yarayı kalp seviyesinden yukarıda tutmak dış kanamaların büyük çoğunluğunun durdurulmasında yeterli olacaktır. Kan ya da vücut sıvılarıyla temas etmeden önce mutlaka kendinizi koruyun (eldiven, maske, vb. takın). Yaralanmaların bir çoğundan sonra şok gelişebilir (unutmayın: şok, kanama olmadan da gelişebilir). Şoka karşı bir an önce önlem almalısınız. her şeyden önce kazazedeyi sakinleştirin. Engel olan bir durum yoksa yere yatırıp ayaklarını 20-30 cm. yükseltin. Isı kaybını önlemek için vücudunu (alttan ve üstten) yalıtın. Susuzluk hissini, dudaklarında ıslak mendil gezdirerek giderin.

Ortopedik Yaralanmalar

En sık karşılaşılan yaralanma türlerindendir. İncinme ve burkulma söz konusuysa zarar gören uzvu dinlendirin. İlk 24-48 saat boyunca (ya da şişme durana kadar) günde 4-6 sefer soğuk kompres uygulayın, elastik bandajla sarın ve kalp seviyesinin üzerinde tutun. Şişme durduktan sonra sıcak kompres ve hafif egzersiz ile iyileşmeye yardımcı olun.

Bir çıkıkla karşılaşılması halinde, eğer yaralı ileri tıbbi bakım olanaklarına 6 saat ya da daha fazla uzaklıktaysa, çıkık eklemin ötesinde kan dolaşımı ve sinir iletiminde aksaklıklar söz konusuysa ve yeterince eğitiminiz ve deneyiminiz var ise çıkık eklemi yerine oturtmayı deneyebilirsiniz. Ağrı ya da dirençle karşılaşırsanız durun ve eklemi olduğu şekilde sabitleyip yaralıyı süratle tahliye edin. Kırıklar, ortopedik yaralanmalar içinde en tehlikeli olanlarıdır. Yaralı hareket ettirilmeden önce uygun malzeme ve yöntemle kırıklar atellenmelidir (sabitlenmelidir). Kan kaybına bağlı olarak şokun gelişebileceği akıldan çıkarılmamalı. Açık kırık bulunması durumunda aşırı kan kaybı ve enfeksiyon riskine karşı dikkatli olunmalıdır.

Yanıklar

Yanığa müdahalenin ilk aşaması yanma işleminin durdurulması ve yanığın en az 20dk. boyunca suyla soğutulmasıdır. Yaralının üzerindeki yanmış giysi parçalarını çıkarın, ancak yapışmış olanları zorlamayın. Yanığı sabun ve suyla yıkayın, kurulayın. Su toplamışsa patlatmayın. İnce bir tabaka yanık merhemi (Silverdin) sürün ve yapışmayan bir örtü malzemesiyle örtün. Yaralıya ağrı kesici ve tolere edebildiği kadarıyla ılık sıvı verilebilir. Yanık, bir uzuvdaysa yüzük, bilezik gibi takılar çıkarılmalı ve uzuv kalp seviyesinin üzerinde tutulmalıdır.